14 sự thật ít biết về múi giờ
Bạn thắc mắc về thời gian? Tại sao trên thế giới lại có quá nhiều múi giờ khác nhau như vậy? Chúng mình cùng tìm hiểu nhé!
1. GMT và UTC
GMT là viết tắt của Greenwich Mean Time, nghĩa là giờ trung bình tại Greenwich. Đây là phương thức tính thời gian chuẩn quốc tế đầu tiên được sử dụng. Nó được đo tại đài thiên văn Hoàng gia Greenwich ở Greenwich, Anh. Nơi đây được quy ước nằm trên kinh tuyến số 0, vĩ độ 51,28,38N (Bắc xích đạo).
Giờ GMT là phương thức tính thời gian chuẩn quốc tế đầu tiên được sử dụng.
GMT được tính từ giữa trưa một ngày sang giữa trưa ngày tiếp theo. Từ năm 1925, đơn vị này đã được thay thế bằng UTC (viết tắt của Coordinated Universal Time, nghĩa là giờ phối hợp quốc tế). Một ngày bây giờ được tính từ nửa đêm hôm trước đến nửa đêm hôm sau. UTC được tính dựa trên chuẩn tần số nguyên tử và càng chính xác hơn khi tính thời gian theo năng lượng Mặt Trời từ một điểm trên bề mặt Trái Đất.
Do Trái Đất quay quanh trục của chính nó với tốc độ không cố định, nên để cho chính xác, người ta đã thêm giây nhuận vào UTC, và giữ nó trong khoảng 0,9 giây. Vì vậy, có thể viết T23:59:60 (đôi khi có giây 60, không có giây 59). Ngày 1/1/1972, UTC chính thức trở thành thời gian chuẩn quốc tế dù GMT vẫn còn được sử dụng phổ biến.
2. Ranh giới các múi giờ
Sự chênh lệch này thể hiện rõ nhất ở hai quốc gia rộng lớn Trung Quốc và Ấn Độ.
Ranh giới múi giờ có rất nhiều chênh lệch. Điều này là vì ranh giới múi giờ phải chia theo biên giới quốc gia. Sự chênh lệch này thể hiện rõ nhất ở hai quốc gia rộng lớn Trung Quốc và Ấn Độ, khi hai nước này đều sử dụng chung một múi giờ trên toàn lãnh thổ.
3. Múi giờ theo chiều ngang
Tại 1 nơi ở Australia, vì lý do cạnh tranh kinh doanh nên phải điều chỉnh chênh lệch thêm 30 phút.
Múi giờ được chia theo trục thẳng đứng và kinh độ, dựa trên sự di chuyển của Mặt Trời từ Đông sang Tây, nhưng không phải nơi nào cũng làm theo quy luật tự nhiên này. Tại một khu thương mại ở Adelaide, Australia, bình thường múi giờ nơi đây chậm hơn Sydney một giờ nhưng vì lý do cạnh tranh kinh doanh nên phải điều chỉnh chênh lệch thêm 30 phút.
4. Thế giới không múi giờ
Khi có đồng hồ, người ta tính thời gian dựa trên bình minh và hoàng hôn.
Trước khi tiêu chuẩn GMT ra đời, thời gian được tính toán bằng cách quan sát bầu trời hoặc mặt đất. Một số kỹ thuật tính toán thời gian tinh vi hơn là xem Mặt Trời lúc thiên đỉnh (chính ngọ) vào buổi trưa hoặc theo bóng nắng (bóng của vật thay đổi theo sự di chuyển của Mặt Trời).
Khi có đồng hồ, người ta tính thời gian dựa trên bình minh và hoàng hôn, do đó thời gian đã có sự khác nhau giữa các khu vực. Đây không phải vấn đề quá lớn bởi có nhiều hạn chế từ việc đi lại giữa các lãnh thổ. Khi truyền thông và giao thông vận tải phát triển, nhu cầu đo thời gian mới bắt đầu được thực hiện.
5. Mặt trời tại vị trí thiên đỉnh
Thời gian Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các quốc gia hầu hết là chính xác, ngoại trừ Trung Quốc.
Thời gian Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các quốc gia hầu hết là chính xác, ngoại trừ Trung Quốc. Bởi khoảng cách biên giới của quốc gia này lên tới 240km, trong khi lại chỉ sử dụng chung một múi giờ. Do đó, vị trí chính ngọ của Mặt Trời tại vùng viễn Tây xảy ra lúc 3h chiều, viễn Đông lại là lúc 11h trưa.
Trung Quốc trước đó từng có 5 múi giờ, bao gồm: Côn Lôn (thuộc tỉnh Tân Cương-Tây Tạng), Cam Túc, Tứ Xuyên, Trung Nguyên và Changpai. Nhưng sau đó, quốc gia này lại sử dụng một múi giờ để thống nhất. Điều này gây ra khó khăn cho người dân trong cuộc sống hàng ngày. Chẳng hạn, người dân vùng Tân Cương làm việc muộn hơn những nơi khác tới 4h vì ở đây mặt trời lên lúc 10h sáng.
6. Một múi giờ chung cho thế giới
Ở bất cứ nước nào, 9h sáng phải là ban ngày và 10h tối phải là ban đêm, không thể thay đổi được.
Có đồng tiền chung, ngôn ngữ chung? Vậy sẽ dễ dàng và đơn giản hơn nếu có chung một múi giờ? Và khi đi từ nước này sang nước khác cũng không cần cài lại đồng hồ. Nhưng những lý do khiến cho thế giới cần có nhiều múi giờ là: Trái Đất quay 15 độ mỗi giờ, một ngày là 360 độ. Khu vực này đặt thời gian nhanh hơn khu vực trước một giờ (trừ Nhật Bản). Điều này chỉ ra chính xác thời điểm Mặt Trời lên cao nhất. Ở bất cứ nước nào, 9h sáng phải là ban ngày và 10h tối phải là ban đêm, không thể thay đổi được. Ngoại trừ khu vực phía Bắc các nước Bắc Âu, nơi có 6 tháng ngày và 6 tháng đêm.
7. Múi giờ nhỏ nhất
Hòn đảo nhỏ ở biển Baltic được chia 2 múi giờ theo ranh giới quốc gia.
Hòn đảo nhỏ ở biển Baltic có diện tích rất nhỏ, khoảng cách giữa các điểm xa nhất là 80-300 mét. Đảo này thuộc sở hữu của cả Thụy Điển và Phần Lan, mỗi bên một nửa, nên múi giờ của nó cũng bị chia làm hai, theo ranh giới quốc gia. Đây là địa điểm quan trọng giúp hai nước trên tính toán, định dạng múi giờ của họ.
8. Các quốc gia cạnh nhau mà vẫn chênh nhau tới 24 múi giờ
Đây là câu chuyện của American Samoa và quần đảo Lines; 2 nơi này chỉ cách nhau có 2000km nhưng chênh nhau đúng 24 múi giờ.
9. Pháp có đến 12 múi giờ khác nhau
Trên thực tế, nước Pháp chỉ sử dụng múi giờ UTC +1 và đổi sang UTC +2 vào mùa hè nhưng hầu như vào bất kỳ thời điểm nào toàn bộ nước Pháp và các tỉnh, vùng lãnh thổ hải ngoại đều trải qua 12 múi giờ khác nhau.
Các múi giờ ở Pháp.
Nếu nhìn vào bản đồ Pháp bạn sẽ thấy các tỉnh và lãnh thổ hải ngoại thuộc Pháp là tất cả các vùng do Pháp quản lý nhưng lại nằm ngoài ranh giới địa lý châu Âu. Các lãnh thổ này dù nằm xa nhưng vẫn thuộc quản lý của Pháp.
Các vùng lãnh thổ này nằm rải rác ở nhiều nơi trên thế giới, từ một số hải đảo ở Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, Guyane ở đại lục Nam Mỹ đến một số lãnh thổ nhỏ ở châu Phi. Và tất nhiên là chúng ở nhiều kinh độ khác nhau. Điều này dẫn đến sự đa dạng trong các múi giờ của nước Pháp. Chính vì thế nên Pháp mới có thể sở hữu đến 12 múi giờ, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.
10. Tổng thống Putin xóa một số múi giờ
Mặc dù trên bản đồ, Nga trải rộng 11 múi giờ, múi giờ thực tế chỉ có 9. Vào 2h ngày 28/3/2010, hầu khắp nước Nga vặn đồng hồ lên một giờ, nhưng các vùng như Udmurt, Samara Oblast, Kamchatka và Chukotka giữ nguyên theo quyết định của chính phủ. Động thái này nhằm sắp xếp hợp lý các mối quan hệ làm ăn với Moscow và tăng sự thống nhất trong nước. Năm nay, Crimea bỏ qua 2 giờ vào ngày 30/3 để đồng bộ với Moscow.
11. Ấn Độ chỉ có một múi giờ
Dù diện tích rất lớn, Ấn Độ kiên quyết chỉ dùng một múi giờ trên cả nước. Thời xưa, các thành phố ở Ấn Độ có múi giờ riêng, nhưng tới thời thuộc địa, tất cả mọi nơi dùng chung múi giờ gọi là giờ Madras để hợp lý hóa mạng lưới đường sắt.
12. Hawaii không đổi giờ, cho dễ nhớ
Vào mùa đông, vùng Alaska có giờ trùng với Hawaii, mặc dù thời tiết 2 nơi hoàn toàn trái ngược. Một số vùng thuộc Mỹ như quần đảo Virgin, Puerto Rico, Guam và American Samoa cũng không đổi giờ.
14. Một số nước không cộng giờ chẵn
Giờ ở Iran là GMT+03:30 và GMT+04:30 vào mùa hè. Afghanistan là GMT+04:30, Sri Lanka là GMT+05:30, Canada là GMT-03:30 và GMT-04:30 vào mùa hè. Một số vùng còn chênh 15 phút, như Tây Úc là GMT+08:45, Nepal GMT+12:45, đảo Chatham thuộc New Zealand là GMT+05:45.
